มีบางสิ่งที่สรุปได้อย่างชัดเจนเกี่ยวกับภาพยนตร์ The Medium (2021) ร่างทรง ผลงานสยองขวัญล่าสุดจาก บรรจง ปิสัญธนะกูล ว่ามันไม่ใช่เรื่องที่ผู้ชมสามารถนั่งผ่อนคลายหรือเอนหลังอย่างสบายใจได้ และยิ่งเวลาผ่านไป ผู้ชมจะรู้สึกเหมือนอยู่ในสถานการณ์ที่ไม่แตกต่างจากตัวละครในเรื่อง ซึ่งรู้สึกไม่ต่างจากการถูกกดดันและไร้ทางออกมากขึ้นเรื่อยๆ
อีกประการคือ ภาพของความไม่คาดฝันในหนังสยองขวัญไทยถึงแม้จะเคยอยู่ในระดับไหน โดยเฉพาะหลายฉากและเหตุการณ์ในผลงานของบรรจง ก็สามารถดึงดูดผู้ชมให้เข้าไปอยู่ในช่วงเวลาแห่งความตึงเครียดนั้น จนถึงขั้นบางฉากอาจเป็นความทรงจำที่ยากจะลืมเลือน สิ่งที่ควรบอกเพิ่มคือ นี่ไม่ใช่ภาพหรือเหตุการณ์ที่ชวนมองหรือดึงดูดใจ และหากจะกล่าวให้ตรงไปตรงมา ดีกรีของความรุนแรงในเรื่องนี้มีผลกระทบรุนแรงที่สัมผัสได้อย่างชัดเจน แน่นอนว่าผู้ที่ชื่นชอบหนังแนวสยองขวัญย่อมไม่สามารถหลีกเลี่ยงความนึกถึงภาพยนตร์คลาสสิคหลายเรื่องที่มาก่อนหนัง ร่างทรง ได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง The Wailing ของนาฮงจิน ซึ่งทั้งเป็นผู้สร้างและเจ้าของเรื่องของ ‘ร่างทรง’ ถือเป็นเรื่องที่ไม่อาจปฏิเสธได้ว่าตลอดทั้งสองภาพยนตร์มีหลายประเด็นที่คล้ายคลึงกัน
บทสรุปเรื่องราวของ The Medium (2021) ร่างทรง
หนังผี ของบรรจงแสดงให้เห็นถึงอิทธิพลที่ส่งตรงไม่ว่าจะโดยตรงหรือโดยอ้อมจากหนังอย่าง The Exorcist, The Blair Witch Project และ Paranormal Activities อย่างไรก็ตาม หนทางที่ผู้กำกับสามารถผสมผสานเนื้อเรื่องเข้ากับตำนานความเชื่อเรื่องภูตผีจากภาคอีสานได้นั้น ทำให้หนังมีความเป็นเอกลักษณ์ที่หลุดพ้นจากรูปแบบภาพยนตร์ผีแบบตะวันตกหรือเกาหลีที่กล่าวถึงก่อนหน้านี้อย่างชัดเจน ซึ่งส่งผลให้ภาพยนตร์มีทั้งรากฐานที่แข็งแกร่ง และเป็นเส้นทางที่นำไปสู่การสร้างสรรค์ที่มีความเป็นตัวของตัวเองอย่างแท้จริง ในขณะที่กลยุทธ์การเล่าเรื่องในรูปแบบ หนังออนไลน์ สารคดีแนว Found Footage ที่ผู้สร้างงานภาพยนตร์ใช้เป็นข้ออ้างในการนำเสนอเนื้อเรื่องทั้งหมดนั้น พิสูจน์ว่าไม่ใช่ธรรมเนียมใหม่สำหรับยุคนี้ และอาจกล่าวได้ว่าเทคนิคนี้แทบจะผ่านพ้นยุคของมันไปแล้ว อย่างไรก็ตาม มันกลับกลายเป็นรูปแบบการนำเสนอที่มีประสิทธิภาพในการทำให้เรื่องราวที่อาจดูน่าตกใจหรือน่าสงสัย ดูเหมือนเป็นไปได้ยิ่งขึ้น หรืออย่างน้อยก็ช่วยเชื่อมโยงโลกแห่งความจริงกับสิ่งที่สร้างสรรค์ขึ้นอย่างมีศิลปะ ทั้งนี้ ท่าทางของ ‘ทีมสร้างสารคดีนิรนาม’ รวมถึงทีมงานตากล้อง ไม่ได้เริ่มต้นจากการตั้งความเชื่อหรือไม่เชื่อในเรื่องผีหรือไสยศาสตร์อย่างเรื่อยรัง อย่างไรก็ตามประจักษ์พยานนั้น สถานะของพวกเขาและผู้ชมกลับมีความใกล้เคียงกัน โดยเจ้าตัวกำลังตั้งอยู่บนตำแหน่งที่เต็มไปด้วยปริศนาและความอยากรู้เกี่ยวกับสิ่งที่หาเหตุผลหรือหลักฐานทางวิทยาศาสตร์มาสนับสนุนไม่ได้
จากหนัง The Medium (2021) ฉากหลังของเรื่องราวตั้งอยู่ในหมู่บ้านเล็กๆ ทางภาคอีสาน โดยตัวหนังสือเริ่มต้นบอกเราว่า พวกเราคือผู้ชมในสารคดีที่ผู้สร้างกำลังดำเนินการสำรวจประเด็นเกี่ยวกับความเชื่อในร่างทรง ตัวละครหลักที่ถูกเลือกคือป้านิ่ม ผู้ซึ่งได้ปูพื้นฐานให้เราเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องราวของภูตผี โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ชาวบ้านมีความเชื่อว่ามีทั้งผีฝ่ายดีและผีฝ่ายร้าย เธอยังเล่าเศร้าเกี่ยวกับต้นกำเนิดของเธอจากตระกูลร่างทรงของย่าบาหยัน ซึ่งเป็นผีฝ่ายดีที่ดูแลคุ้มครองชาวบ้านมานานหลายชั่วอายุ คน นอกจากนี้, เธอยังได้สื่อสารถึงการส่งต่อมรดกทางจิตวิญญาณนี้ ว่าทำไมตำแหน่งนี้จึงตกไปอยู่กับเธอ ทั้งที่จริงแล้ว มันควรเป็นของ ‘ไอ้น้อย’ พี่สาวของเธอ แต่เธอกลับปฏิเสธและหันไปเข้าสภานาสกัดในนิกายคาทอลิก ผลลัพธ์ที่ตามมาคือความสัมพันธ์ระหว่างเธอกับพี่สาวกลับไม่ค่อยดีนัก ไม่ว่าจะเป็นอย่างไร แก่นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับมิ้ง ลูกสาวของน้อยเริ่มปรากฏชัดเจนขึ้น เมื่อเธอแสดงอาการผิดปกติโดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่ออารมณ์ความคลุ้มคลั่งและวิกลจริตภายในตัวละครมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น โดยส่งผลให้ผู้สร้างสารคดีต้องเปลี่ยนความสนใจจากตัวป้านิ่ม มาสังเกตชีวิตของหญิงสาวแทน แม้ว่าประสบการณ์ที่ดูเหมือนสติแตกและมีกลิ่นอายของความประสาทเสียซึ่งเกิดขึ้นกับมิ้งจะดึงดูดความสนใจอยู่แล้ว แต่สิ่งที่ทำให้เนื้อหาของหนังน่าติดตามยิ่งขึ้นคือการที่ผู้สร้างให้ผู้ชมเข้าใจโครงสร้างและความต่างในชีวิตครอบครัว ยะสันเทียะ ของน้อยและมิ้ง ซึ่งอาจกล่าวได้ว่ามีความย้อนแย้งและความมืดมนที่น่าประหลาดใจซ่อนอยู่เป็นอย่างมาก
ข้อมูลในหนังชี้ให้เห็นว่ามีน้อยคนที่หลีกเลี่ยงการยอมรับตำแหน่งร่างทรงประจำตระกูลโดยการหันไปนับถือศาสนาคริสต์ โดยที่ตัวละครไม่ได้มีความเชื่อจริงจัง มันกลายเป็นวิธีการที่ดูขำขันและบอกถึงแนวคิดง่ายๆ ที่เธอมีต่อศาสนาหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ (พูดอีกแง่มุมคือ เธอทำให้การเปลี่ยนความเชื่อหรือศาสนาดูเหมือนเป็นเรื่องง่ายๆ เหมือนการเปลี่ยนผู้ให้บริการมือถือ) นอกจากนี้ ฉากที่บาทหลวงเข้าร่วมพิธีสวดอภิธรรมงานศพของสามีในตอนต้นเรื่อง ยังสะท้อนถึงชุมชนที่เธออาศัยอยู่ โดยแสดงให้เห็นว่ามันเป็นสังคมที่รวมหลากหลายความเชื่อเข้าไว้ด้วยกันในที่เดียวกัน อีกหนึ่งเรื่องที่ดูเหมือนจะเป็นรายละเอียดเล็กน้อยทว่าซ่อนความอารมณ์ขันที่แสนเจ็บแสบของผู้สร้างภาพยนตร์ คือ การที่เล่าถึงน้อยที่ประกอบอาชีพขายเนื้อหมา ซึ่งเป็นสิ่งต้องห้ามแท้จริง กระนั้นเรากลับได้เห็นว่าน้อยมีสุนัขพันธุ์พุดเดิลขนปุยสีขาวน่ารักเลี้ยงอยู่ที่บ้าน ซึ่งตรงนี้น้อยยังได้กล่าวกับทีมสร้างสารคดีว่าเธอไม่คิดว่ามันเป็นเรื่องแปลกแต่อย่างใด แต่ข้อมูลนี้กลับเป็นเพียงแค่ส่วนหนึ่งของมุกตลกที่รอเวลาเปิดเผย ในทำนองเดียวกัน มิ้งก็มีเรื่องราวของตนเอง เธอเป็นลูกคนเล็กและลูกคนเดียวในครอบครัว โดยมีสาเหตุสำคัญมาจากการที่แม็ค พี่ชายเสียชีวิตจากอุบัติเหตุรถจักรยานยนต์ หรือเราถูกบอกกล่าวเช่นนั้นช่วงเวลากลางวันของเธอทำงานเป็นเจ้าหน้าที่ของศูนย์จัดหางานประจำอำเภอ ส่วนชีวิตช่วงกลางคืนมีลักษณะที่ไม่มีอะไรแตกต่างไปจากการสำมะเลเทเมาตามอารมณ์ที่ถูกกระตุ้นจากฮอร์โมน ภาพยนตร์แสดงให้เห็นว่าเธอเข้ารีตตามแม่ อย่างไรก็ตาม มิ้งกลับไม่มีศรัทธาหรือความเชื่อในเรื่องใดๆ รวมถึงความเชื่อเกี่ยวกับการทรงเจ้าเข้าผี โดยยังทำเสียงล้อเรียนในรูปแบบของผีสิงด้วย เหตุผลเพราะคิดว่านั่นเป็นเรื่องไร้สาระ
The Medium (2021) ร่างทรง หากพูดถึงสถานะจิตวิญญาณของมิ้งตามที่หนังได้นำเสนอ จะมีความคล้ายคลึงกับการเปรียบเปรยของใครบางคนที่น่าสนใจ ซึ่งเปรียบเทียบว่าเหมือนกับรถยนต์ที่กุญแจอยู่ในตำแหน่งเปิดนั่นเอง ใครก็สามารถขับมันไปในทิศทางใดก็ได้ทั้งนั้น สิ่งที่ควรคิดอย่างลึกซึ้งก็คือ หนังเรื่องนี้ต้องการสื่อสารอะไรกันแน่ แม้ว่าเมื่อลงลึกในรายละเอียดจะพบว่า งานของบรรจงมีลักษณะคล้ายสารคดีที่ไม่ผูกพันกับความเชื่อเรื่องทรงเจ้าเข้าผีอย่างเด็ดขาด แต่สิ่งที่ถูกเล่ากลับสะท้อนผลที่เกิดจากการต่อสู้ของตัวละครในกรอบความเชื่อนั้น อย่างไรก็ตาม ความเป็นไปได้ก็คือ หนังของบรรจงอาจมีจุดหมายที่แตกต่างจากสารคดีอย่างน้อยในด้านการนำฟุตเทจมาทำใหม่ โดยเสริมข้อมูลเพิ่มเติมให้ผู้ชม การใช้เสียงที่เข้ากับหนังสยองขวัญ การจัดเรียงภาพ การเปิดและปิดเรื่อง และกระบวนการเล่ารวมกัน พูดได้ว่า ผู้สร้างภาพยนตร์สยองขวัญเรื่อง ร่างทรง ก็มีวัตถุประสงค์เฉพาะของตนเอง และในกระบวนการนี้ พวกเขาก็ตระหนักดีว่าภาพที่เห็นอาจไม่เป็นไปตามที่ปรากฏมาโดยตรง ไม่ว่าเจตนาของผู้สร้างจะเป็นเช่นไร คำถามที่สำคัญเกี่ยวกับหนังนี้และเกี่ยวพันกับพวกเราที่เป็นผู้ชมในปัจจุบันไม่ใช่คำถามว่า “ผีมีจริงหรือไม่” แต่เป็นคำถามว่าเราจะจัดการกับความเชื่อและศรัทธา ติดตามบทความอื่นได้ที่ movieandmusicnetwork
ตัวอย่างภาพยนตร์ ‘ร่างทรง’ THE MEDIUM | Final Trailer